Không thể không xử lý được xe dù, bến cóc

Ngày 23-11, Cổng Thông tin điện tử Chính phủ tổ chức tọa đàm "Giải pháp nào để xóa xe dù, bến cóc".

Theo thông tin tại tọa đàm, một trong lý do khiến tình trạng xe dù, bến cóc ở TPHCM “nở rộ” hơn trong thời gian qua là do khi di dời về Bến xe miền Đông mới, ng??ời dân phải di chuyển xa hơn Bến xe miền Đông cũ (nằm ở quận Bình Thạnh), dẫn đến khó khăn. Ng??ời dân ngại đến Bến xe miền Đông mới, bởi vì phương tiện công cộng chưa đáp ứng. Ng??ời dân phải đi xe công nghệ, xe ôm đến đó quá xa, tốn chi phí, nên xe dù hoạt động rầm rộ hơn. Họ đến tận nơi đón, thậm chí ở những tuyến đường nhỏ, gây ra ùn tắc giao thông.

Chia sẻ tại tọa đàm, ông Nguyễn Ngọc Dũng, Phó Chủ tịch Hiệp hội Vận tải ô tô Việt Nam cho rằng, xe đón khách tại nhà và đặt chỗ bán vé cho từng khách hoặc xe đi ghép là "xe dù". Bởi những xe này vẫn đi theo tuyến cố định nhưng lại không vào bến đón trả khách mà đón trả khách theo yêu cầu. Loại hình này đang phát triển ngày càng nhiều, từ xe 9 ghế đến xe giường nằm, từ địa bàn một tỉnh đến địa bàn nhiều tỉnh.

“Tình trạng này đã làm cho quy hoạch luồng tuyến, quy hoạch bến xe bị phá vỡ, gây ra ùn tắc giao thông. Điều này đã xảy ra ở những thành phố lớn như TPHCM, Hà Nội và cả Đà Nẵng. Và do cạnh tranh không bình đẳng nên nhiều tuyến cố định đã bị dừng. Nhiều tuyến phải giảm tần suất xe và các doanh nghiệp vận tải đang thua lỗ”, ông Nguyễn Ngọc Dũng nói. 

Hiện nay, theo thống kê của Hiệp hội Vận tải ô tô Việt Nam, sản lượng của các tuyến cố định đã giảm từ 35-40%, công suất của bến xe giảm từ 18-30%. Nhiều doanh nghiệp đang có kế hoạch bỏ tuyến và chuyển sang “chạy dù” nếu như tình trạng này không được giải quyết triệt để. 

Bà Phan Thị Thu Hiền, Phó Cục trưởng Cục Đường bộ, Bộ GTVT nêu quan điểm, xe dù bến cóc là câu chuyện "biết rồi, khổ lắm, nói mãi" mà vẫn chưa có biện pháp hữu hiệu nào để xử lý dứt điểm. Trong thực tế, không có một giải pháp chung áp dụng cho mọi thành phố hay mọi tỉnh, mà mỗi địa phương tùy theo điều kiện giao thông của mình để đưa ra các giải pháp phù hợp. Đơn cử như vừa qua, TPHCM chuyển đổi vị trí của Bến xe miền Đông là chưa hợp lý. Việc tổ chức từ Bến xe miền Đông cũ sang Bến xe miền Đông mới và tổ chức giao thông công cộng cho ng??ời dân để kết nối các phương thức vận tải cũng chưa kịp thời.

“Các xe sẵn sàng vào bến nếu có khách. Không phải xe tuyến cố định không vào bến mà do nhu cầu của ng??ời dân. Ví dụ như do quá xa, hành khách không thể di chuyển trong điều kiện đi xuyên qua Thành phố rất mất thời gian, tốn kém...”, bà Phan Thị Thu Hiền nêu.

Theo thống kê của Cục Đường bộ, xe tuyến cố định chỉ có 18.344 xe nhưng xe hợp đồng là 222.783 xe, gấp 12 lần so với xe cố định, ;thì rõ ràng là khi tuyến cố định không đáp ứng được nhu cầu đi lại của ng??ời dân thì ng??ời ta phải chuyển sang phương thức khác: hoặc là xe buýt hoặc là xe hợp đồng. Chính cách tổ chức bến xe chưa hợp lý dẫn đến cơ hội cho những đơn vị hoặc cá nhân tạo ra bến cóc, xe dù hoạt động nhiều hơn. Cộng với thói quen “tiện đâu đi đó”của ng??ời dân đã tạo điều kiện cho xe dù phát triển. Do đó, việc tổ chức các điểm đón trả khách trong đô thị rất quan trọng, sẽ tạo điều kiện cho ng??ời dân đi lại thuận lợi nếu có kết nối các phương thức vận tải hành khách công cộng. 

Liên quan đến có hay không tình trạng "bảo kê" cho xe dù, bến cóc lộng hành, TS Lưu Bình Nhưỡng, Phó Trưởng Ban dân nguyện thuộc Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho rằng, vấn đề bảo kê nhà hàng, khách sạn, quán bia, bến xe, bãi đỗ tự lập ra… đã được đề cập lâu nay. Loại bảo kê thứ nhất là bảo kê mang tính quyền lực, tức là bảo kê của các cơ quan công quyền, của những lực lượng chức năng, thậm chí của một số cá nhân cán bộ thoái hóa, biến chất. Thứ hai là bảo kê ngoại biên, dựa vào sức mạnh và câu chuyện xã hội, đó chính là các băng nhóm xã hội đen, một nhóm có thể thành lập ra bãi đỗ, bến đỗ và tự thu tiền. “Cả 2 loại bảo kê đó thì đều phải xem xét trên bình diện pháp luật”, TS Lưu Bình Nhưỡng nêu.

Theo TS Lưu Bình Nhưỡng, từng nguyên nhân phải xác định rõ chủ thể để giải quyết. Nguyên nhân do hệ thống giao thông, điểm đỗ, bến xe và sự kết nối, phương tiện kết nối ;thì thẩm quyền và trách nhiệm thuộc Chính phủ, các cơ quan có liên quan, đặc biệt là cơ quan tham mưu là Bộ GTVT, các cấp địa phương.

Nguyên nhân liên quan đến tổ chức thực hiện thì trách nhiệm của các lực lượng chức năng như thanh tra giao thông, cảnh sát giao thông, kể cả dân phòng, công an xã, phường, các lực lượng địa phương là rất quan trọng.

Và cuối cùng, ng??ời dân không thể không có trách nhiệm. “Nếu ng??ời dân có ý thức, hợp tác và báo cho cơ quan chức năng qua hệ thống đường dây nóng, đặc biệt là hệ thống quản lý hành chính 113 để các cơ quan chức năng xử lý ;thì sẽ có kết quả tốt”, TS Lưu Bình Nhưỡng cho biết.  

Thượng tá Tạ Thị Hồng Minh, Phó trưởng Phòng Hướng dẫn tuyên truyền và điều tra, giải quyết tai nạn giao thông, Cục Cảnh sát Giao thông (Bộ Công an) cho rằng, việc xử lý vi phạm thông qua thiết bị giám sát hành trình hiện nay là một công cụ rất hiệu quả. Theo báo cáo từ các Sở GTVT, lũy kế đến hết ngày 15-11-2022, đã xử lý thu hồi phù hiệu đối với 14.843 phương tiện, thực hiện chấn chỉnh, nhắc nhở 76.857 phương tiện. Trong thời gian tới, để nâng cao hiệu quả xử lý vi phạm thì phải lắp đặt hệ thống camera giám sát để xử phạt các phương tiện vi phạm.