Thực trạng xây dựng cơ sở dữ liệu phục vụ công tác thống kê của Bộ Khoa học và Công nghệ và công tác chia sẻ thông tin với Tổng cục Thống kê

Cũng như nhiều Bộ, Ngành khác, thống kê là một hoạt động không thể tách rời trong mọi lĩnh vực công tác của Ngành Khoa học và công nghệ. Theo đó, trong nhiều năm qua, Bộ Khoa học và Công nghệ luôn phối hợp chặt chẽ với Tổng cục Thống kê tổ chức rà soát, chuẩn hóa nguồn dữ liệu thống kê hiện có; đề xuất bỏ chỉ tiêu thống kê không thu thập được dữ liệu ra khỏi Danh mục chỉ tiêu thống kê quốc gia; từng bước tin học hóa quy trình tổng hợp, phổ biến thông tin thống kê do Bộ Khoa học và Công nghệ chịu trách nhiệm thu thập; xây dựng và cập nhật các cơ sở dữ liệu hành chính phục vụ quản lý và hoạt động thống kê nhà nước (Xây dựng hệ thống thông tin về khoa học và công nghệ (KH&CN), phối hợp cập nhật dữ liệu 04 chỉ tiêu thống kê lên Hệ thống thông tin báo cáo Chính phủ). Bên cạnh đó, Bộ đã chủ động  xây dựng phần mềm quản trị cơ sở dữ liệu các cuộc điều tra thống kê về khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo; chế độ báo cáo thống kê ngành KH&CN nhằm chuyên nghiệp hóa công tác thống kê trong lĩnh vực khoa học, công nghệ.

Bảo đảm về số lượng chỉ tiêu thống kê, công tác phân tích, dự báo

Đối với các chỉ tiêu thống kê KH&CN thuộc Danh mục Hệ thống chỉ tiêu thống kê quốc gia do Bộ Khoa học và Công nghệ chủ trì thực hiện và báo cáo:

Đã có 5/6 chỉ tiêu đã được thu thập và báo cáo đầy đủ trong các báo cáo và hệ thống văn bản điện tử của Chính phủ (Quyết định số 293/QĐ-TTg ngày 24/02/2020 về ban hành Bộ chỉ tiêu tổng hợp báo cáo định kỳ và báo cáo thống kê về kinh tế - xã hội phục vụ sự chỉ đạo, điều hành của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ); Có 01 chỉ tiêu: “14.05. Chỉ số đổi mới công nghệ, thiết bị” đã được bỏ ra khỏi danh mục Hệ thống chỉ tiêu thống kê quốc gia trong Luật Thống kê sửa đổi (do không có số liệu báo cáo vì thực tế triển khai rất khó để thu thập và tính toán)

Bên cạnh đó, Bộ Khoa học và Công nghệ đã ban hành Danh mục Hệ thống chỉ tiêu thống kê ngành khoa học và công nghệ bao gồm 10 nhóm chỉ tiêu cơ bản với 54 chỉ tiêu thống kê ngành KH&CN. Các chỉ tiêu này đã phản ánh được tình hình và kết quả hoạt động KH&CN chủ yếu của đất nước; làm cơ sở trong việc đánh giá, dự báo tình hình, hoạch định chiến lược, chính sách, xây dựng kế hoạch phát triển KH&CN qua từng thời kỳ; đáp ứng nhu cầu thông tin thống kê về KH&CN của các tổ chức, cá nhân.

Thực hiện các cuộc điều tra thống kê trong Chương trình điều tra thống kê quốc gia phân công cho Bộ Khoa học và Công nghệ và các cuộc điều tra ngoài chương trình điều tra thống kê quốc gia

Đối với mỗi cuộc điều tra định kỳ (điều tra quốc gia và ngành), Bộ Khoa học và Công nghệ đều tuân theo các quy định trong luật thống kê gồm: Xây dựng dự thảo phương án điều tra; Lấy ý kiến thẩm định về nội dung của Tổng cục Thống kê về dự thảo Phương án điều tra; Giải trình tiếp thu ý kiến thẩm định của Tổng cục Thống kê; Lãnh đạo Bộ ký ban hành Quyết định điều tra. Sau đó tổ chức thực hiện điều tra theo đúng phương án, tiến độ. Kết quả điều tra được công bố trong Sách KH,CN và ĐMST hằng năm và các ấn phẩm KH&CN khác; Cổng thông tin điện tử của Cục Thông tin khoa học và công nghệ quốc gia;…

Xuất bản ấn phẩm Báo cáo kết quả điều tra của mỗi cuộc điều tra nhìn chung đã cung cấp đầy đủ và kịp thời số liệu về hoạt động nghiên cứu khoa học và phát triển của Việt Nam cho Viện Thống kê của UNESCO, cho các Bộ, ngành liên quan và người dùng tin khác.

Phổ biển thông tin thống kê

Bộ Khoa học và Công nghệ đã thực hiện Chính sách phổ biến thông tin thống kê nhà nước về KH&CN dưới nhiều hình thức phong phú, đa dạng qua các ấn phẩm sách, tạp chí, Cổng thông tin điện tử của Cục Thông tin khoa học và công nghệ quốc gia, nổi bật như các ấn phẩm Niên giám thống kê về khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo, Sách KH, CN và ĐMST Việt Nam...

Triển khai công tác thống kê đối với các cơ quan chuyên môn (Sở Khoa học và Công nghệ, các đơn vị thuộc bộ, ngành)

Bộ Khoa học và Công nghệ đã chỉ đạo và hướng dẫn chuyên môn nghiệp vụ hoạt động của mạng lưới các tổ chức thực hiện chức năng thông tin, thống kê KH&CN trên toàn quốc; phối hợp tổ chức các khóa đào tạo, bồi dưỡng, tập huấn về nghiệp vụ thống kê KH&CN cho cán bộ làm công tác thống kê tại các đơn vị thuộc Bộ Khoa học và Công nghệ và các bộ, ngành, địa phương; hỗ trợ các Sở Khoa học và Công nghệ xây dựng các đề án, dự án triển khai nhiệm vụ thống kê KH&CN tại địa phương.

Công tác phối hợp, chia sẻ thông tin thống kê với Tổng cục Thống kê

Hằng năm, Bộ Khoa học và Công nghệ đã phối hợp với Tổng cục Thống kê trong việc cung cấp số liệu báo cáo thống kê ngành KH&CN theo các chỉ tiêu được quy định trong Chế độ báo cáo thống kê quốc gia.

Công tác phương pháp chế độ thống kê và ứng dụng công nghệ thông tin trong hoạt động thống kê

Để triển khai hoạt động thống kê KH&CN có hiệu quả, Bộ Khoa học và Công nghệ đã xây dựng và hoàn thiện hành lang pháp lý liên quan đến hoạt  động thống kê KH&CN như sau:

Thông tư số 03/2018/TT-BKHCN ngày 15/05/2018 ban hành Hệ thống chỉ tiêu thống kê ngành KH&CN và phân công thu thập, tổng hợp các chỉ tiêu thống kê quốc gia về KH&CN; Thông tư số 04/2018/TT-BKHCN ngày 15/5/2018 quy định các cuộc điều tra thống kê KH&CN ngoài Chương trình điều tra thống kê quốc gia; Thông tư số 15/2018/TT-BKHCN ngày 15/11/2018 quy định chế độ báo cáo thống kê ngành KH&CN; Quyết định số 12/2008/QĐ-BKHCN ngày 04/9/2008 của Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ về việc ban hành một số bảng phân loại thống kê KH&CN.

Đến thời điểm hiện tại, các văn bản pháp lý cho hoạt động thống kê KH&CN đã được tạo lập tương đối đầy đủ, đáp ứng tốt yêu cầu quản lý và tổ chức hoạt động thống kê KH&CN.

Kết quả thực hiện các chỉ tiêu thống kê phát triển bền vững, thống kê giới :

Bộ Khoa học và Công nghệ đã báo cáo đầy đủ và kịp thời các chỉ tiêu thống kê phát triển bền vững, thống kê giới khi có yêu cầu từ các cơ quan chức năng.

Việc ứng dụng công nghệ thông tin trong hoạt động thống kê KH&CN

Bộ Khoa học và Công nghệ đã chú trọng ứng dụng CNTT trong công tác thống kê thông qua việc xây dựng và hoàn thiện hệ thống phần mềm cho phép thu thập, tổng hợp, xử lý số liệu thống kê (điều tra thống kê, chế độ báo cáo thống kê) các phần mềm quản lý lĩnh vực chuyên ngành (tiêu chuẩn, đo lường, chất lượng; sở hữu trí tuệ…) để có thể trích xuất các dữ liệu phục vụ công tác thống kê theo tiêu chí và yêu cầu nghiệp vụ thống kê. Hiện tại, Bộ Khoa học và Công nghệ đang triển khai xây dựng phần mềm điều tra thống kê khoa học và công nghệ trực tuyến để áp dụng thí điểm trong cuộc Điều tra nghiên cứu khoa học và phát triển công nghệ năm 2022.

Nhằm hoàn thiện thể chế cho hoạt động thống kê KH&CN giai đoạn 2022- 2030, Bộ Khoa học và Công nghệ đang chuẩn bị ban hành Quyết định về Kế hoạch triển khai thực hiện Luật sửa đổi, bổ sung của Luật Thống kê và Chiến lược phát triển Thống kê giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2045, trong đó có các nhiệm vụ liên quan đến xây dựng và ban hành văn bản như sau:

- Cập nhật, sửa đổi, bổ sung và hoàn thiện Hệ thống chỉ tiêu thống kê ngành KH&CN (Thông tư sửa đổi, bổ sung Thông tư số 03/2018/TT-BKHCN ngày 15/5/2018);

- Cập nhật, sửa đổi, bổ sung và hoàn thiện Chế độ báo cáo thống kê ngành KH&CN (Thông tư sửa đổi, bổ sung/thay thế Thông tư số 15/2018/TT-BKHCN ngày 15/11/2018);

- Cập nhật, sửa đổi, bổ sung và hoàn thiện Danh mục các cuộc điều tra thống kê KH&CN ngoài chương trình điều tra thống kê quốc gia (Thông tư sửa đổi, bổ sung/thay thế Thông tư số 04/2018/TT-BKHCN ngày 15/5/2018);

- Nghiên cứu cơ sở lý luận và thực tiễn hoàn thiện hệ thống phân loại lĩnh vực khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo của Việt Nam (Bảng phân loại lĩnh vực khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo cấp 4);

- Xây dựng, cập nhật, bổ sung và hoàn thiện quy định phổ biến thông tin thống kê nhà nước thuộc thẩm quyền công bố của Bộ Khoa học và Công nghệ (Quyết định của Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ ban hành Quy chế phổ biến thông tin thống kê)./.

 Nguồn: Trích Báo cáo “Đánh giá thực trạng công tác thống kê hiện nay
và nhiệm vụ thời gian tới của Bộ Khoa học và Công nghệ”