Hổ Bái đền cổ gắn với ngôi làng nghìn năm tuổi
Hổ Bái đền cổ gắn với ngôi làng nghìn năm tuổi
Yên Định là vùng đất gắn liền với các di tích cổ từ lâ;u đã được nhiều người nhắc đến bởi bề dày lịch sử và sự phong phú về giá trị văn hóa. Nơi đâ;y có ngôi đền cổ Hổ Bái với tuổi đời gần 2.000 năm, chứa đựng những giá trị văn hóa quý giá, đáng tự hào và hãnh diện của người dâ;n Thanh Hóa.
Đền Hổ Bái thuộc làng Hồ Bái, tọa lạc trên đất Trang Châ;n Bái, phủ Thiệu Thiên (xã Yên Bái, huyện Yên Định, tỉnh Thanh Hóa). Đền là nơi thờ phụng thần Hợp Lang, hoàng tử thứ 11 của vua Hùng.
Hợp Lang vốn là một người có diện mạo khác thường, trí dũng siêu việt. Trong một lần theo dòng sông Mã tìm đến đất Trang Trâ;n Bái ở huyện Yên Định (nay là làng Hổ Bái), sau khi quan sát đất trời, nghiên cứu địa hình, ngài thấy hình sông thế núi nơi đâ;y uyển chuyển với giải đất anh linh khẳng định đâ;y là chốn linh thiêng, bèn cho xâ;y dựng một ngôi đền thờ ở bên sông - chính là đền Hổ Bái ngày nay và lập làng, kêu gọi dâ;n các nơi đến sinh sống. Công việc xong, Lạc Hầu trở về thủy cung vào ngày 4 tháng Tư. Từ đó trở đi, ngày này trở thành một ngày lễ lớn để người dâ;n nhớ tới công lập làng dựng đền của thần Hợp Lang.
Đền Hổ Bái thuộc làng Hồ Bái, tọa lạc trên đất Trang Châ;n Bái, phủ Thiệu Thiên (xã Yên Bái, huyện Yên Định, tỉnh Thanh Hóa). Đền là nơi thờ phụng thần Hợp Lang, hoàng tử thứ 11 của vua Hùng.
Hợp Lang vốn là một người có diện mạo khác thường, trí dũng siêu việt. Trong một lần theo dòng sông Mã tìm đến đất Trang Trâ;n Bái ở huyện Yên Định (nay là làng Hổ Bái), sau khi quan sát đất trời, nghiên cứu địa hình, ngài thấy hình sông thế núi nơi đâ;y uyển chuyển với giải đất anh linh khẳng định đâ;y là chốn linh thiêng, bèn cho xâ;y dựng một ngôi đền thờ ở bên sông - chính là đền Hổ Bái ngày nay và lập làng, kêu gọi dâ;n các nơi đến sinh sống. Công việc xong, Lạc Hầu trở về thủy cung vào ngày 4 tháng Tư. Từ đó trở đi, ngày này trở thành một ngày lễ lớn để người dâ;n nhớ tới công lập làng dựng đền của thần Hợp Lang.
Ảnh minh họa, nguồn Internet
Theo Địa chí xã Yên Bái, tên làng đầu tiên của Hổ Bái là Trang Trâ;n Bái. Đến cuối thế kỷ 16, cái tên Trang Trâ;n Bái vẫn còn trong các văn bản hành chính. Thần Lạc Hầu Hợp Lang được thờ là Thần Hoàng của làng. Nếu nhìn từ trên cao, Cựu Mã Giang là Thiên Nhãn - mắt trời thì làng Trang Trâ;n Bái chính là con ngươi thiên nhãn, đền Hổ Bái là hoàng điểm trong võng mạc của Thiên Nhãn vĩ đại mà tạo hóa tạo nên. Ba con sông: sông Mã, sông Cầu Chày, sông Chu tạo thành chữ tam, gần chữ Vương. Cách nhìn ấy đúng với mệnh của Hợp Lang là mệnh thủy, vua miền sông nước. Điều đó lý giải rằng, hơn bốn nghìn năm nay, qua bao thăng trầm biến thiên của lịch sử, linh khí làng Trang Trâ;n Bái cách đâ;y gần năm nghìn năm vẫn nguyên vẹn và làm nên làng Hổ Bái ngày nay.
Hổ Bái là đất trồng cam (cam chanh, cam giấy, cam đường) ngon nổi tiếng, không một địa phương nào ở huyện Yên Định có được.
Đền thờ Lạc Hầu Hợp Lang - Đền Hổ Bái, được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch xếp hạng Di tích lịch sử cấp Quốc gia, ngày 12/8/1993.
Cũng theo sử sách ghi chép lại, liên quan đến đền Hổ Bái, ngoài sự kiện thần Hợp Lang về cho xâ;y dựng đền thì vẫn còn còn có ba sự kiện lớn quan trọng và ý nghĩa khác.
Sự kiện thứ nhất là Nhị vua Hai Bà Trưng về đền cầu anh linh Vua Hùng, Tổ tiên linh thiêng phù hộ để diệt giặc ngoại xâ;m bảo vệ bờ cõi. Ngọc phả đền Hổ Bái ghi rằng, năm 40 sau công nguyên, để trả thù cho chồng là Thi Sách, bị tên Thái thú Tô Định giết chết, chúa Trưng Trắc cùng em là Trưng Nhị phất cờ khởi nghĩa ở Mê Linh. Bà Trưng sai sứ thần về đền thờ Lạc Hầu Hợp Lang ở Trang Trâ;n Bái cầu khấn mong được Tổ tiên anh linh giúp đỡ. Lời khấn cầu linh ứng. Nhị Thánh vương cùng nghĩa quâ;n đã đánh tan quâ;n giặc. Nhị Vua Bà về đất Trang Trâ;n Bái mở hội ăn mừng, khen thưởng úy lạo quâ;n dâ;n trong một tháng, bắt đầu từ mùng 9/2 â;m lịch. Lại hạ lệnh cho nhâ;n dâ;n bản Trang Trâ;n Bái chia làm hai đạo thần tử theo tạo lập hai bên sông để làm hai khu tả hữu án giữ danh giới sông.
Lại hạ mệnh tu sửa Đền thờ chính ở đất đó. Cùng kỳ hương hoả phụ thờ ban cấp tiền công, cho phép được miễn binh lương, phong mỹ tự chữ đẹp là: Thượng đẳng phúc thần lớn cùng đất nước mãi mãi thịnh vượng; Phong đương cảnh thành hoàng hiển hách anh linh tu tề giúp nước; Thượng đẳng phúc thần đại vương. Cho phép hai khu tả hữu Trang Trâ;n Bái huyện Yên Định phủ Thiệu Thiên, Châ;u Hoan làm bãi hộ thần thờ hương hoả.
Sự kiện thứ hai là, năm Trùng Hưng thứ hai, triều Trần Nhâ;n Tông (1286), đất nước vừa đánh tan năm mươi vạn quâ;n giặc Mông Nguyên (1285), lại bị hạn hán khốc liệt kéo dài. Mùa màng thất bát, dâ;n chúng đói kém. Hàng trăm vạn kẻ thù lại đang rình rập tấn công lần nữa.
Vua Trần Nhâ;n Tông lệnh cho các Đình thần trở về chính ngôi Đền thờ thiêng ở Trang Châ;n Bái làm lễ tế cầu đảo, sau 3 ngày tự nhiên trời giáng xuống cơn mưa lớn. Vua cho là linh thiêng, lệnh truyền cho các cụ già bản Trang Trâ;n Bái tiến hành làm lễ tạ cầu đảo, ban thưởng thêm tiền để làm việc tế thờ xuâ;n thu hai kỳ bằng tiền công. Tặng phong mỹ tự là: Thượng đẳng phúc thần muôn đời được thờ cúng tới vô cùng vậy. Nhà vua sắc phong thần đền Trang Trâ;n Bái là Đương cảnh Thành Hoàng hiển hách anh linh, cứu tế rộng khắp, cho phép hai bên tả hữu Trang Trâ;n Bái huyện Yên Định, phủ Thiệu Thiên, đạo Thanh Hóa phụng thờ y như trước.
Sự kiện thứ ba liên quan đến đền Hổ Bái: Hưởng ứng chiếu Cần vương của vua Hàm Nghi (1988), nhâ;n dâ;n Trang Trâ;n Bái đã tập hợp đội quâ;n theo Hàm Nghi chống Pháp. Một bộ phận lãnh tụ của cuộc chiến đấu từ Ba Đình (Nga Sơn) về đóng ngay tại đền Hổ Bái. Bọn Pháp đem một trung đội có đầy đủ súng ống về đàn áp. Nhâ;n dâ;n Hổ Bái chiến đấu rất kiên cường. Bỗng một hôm, ngôi đền bốc cháy dữ dội. Từ cổng Nghinh môn, đền chính, tẩm cung, tượng, ngọc phả đều biến thành tro bụi.
Một mặt họ lý giải, ngôi đền thiêng liêng đã bị bọn Pháp làm ô uế phải đốt đi; một mặt họ lý giải nghĩa quâ;n đã đốt đền để giết sạch trung đội lính Pháp. Nhưng chỉ tám năm sau, đến đời vua Thành Thái (1896), nhâ;n dâ;n Hổ Bái đã quyên góp tiền của dựng lại toàn bộ ngôi đền to lớn đẹp đẽ như cũ.
Theo ngọc phả làng Hổ Bái, Hổ Bái có bốn lễ hội chính trong năm. Bốn lễ hội ấy là: Ngày sinh Thánh Hợp Lang, 25/8; Ngày mất của Thánh Hợp Lang, mùng 4/4; Ngày Nhị Vua Bà về ăn mừng chiến thắng, tạ thần, khao dâ;n, mùng 9/2; Ngày làm lễ khánh tiết 13/11 (tất cả đều tính theo ngày â;m lịch).
Hiện nay, hàng năm, làng Hổ Bái chỉ tập trung làm một Lễ hội chính là ngày mùng 9/2, ngày Nhị Vua Bà về tạ thần Hợp Lang, khao dâ;n mừng chiến thắng. Trong Lễ hội tổ chức nhiều trò vui chơi ca hát, ôn truyền thống. Đặc biệt, cuộc thi làm bánh lá có từ lâ;u đời vẫn được đều đặn tổ chức, trở thành chương trình hấp dẫn thu hút đông đảo người dâ;n tham gia. Bánh lá răng bừa nổi tiếng Yên Định, Thanh Hóa, chính là bắt nguồn từ Hổ Bái. Lễ hội là một truyền thống văn hóa đẹp được gìn giữ gần hai nghìn năm nay, vì vậy, với người dâ;n Thanh Hóa, ngôi làng và đền cổ Hổ Bái mãi là mảnh đất thiêng, là nơi chứa đựng những giá trị văn hóa quý giá lâ;u bền đáng tự hào và hãnh diện./.
Trúc Linh
Trang chủ Tsar's Treasure Entertainment
.
返回页首
